Agjencia Evropiane e Hapësirës (ESA) njoftoi të martën se ka siguruar një buxhet rekord prej 22.1 miliardë eurosh për të financuar programet e saj gjatë tre viteve të ardhshme. Europa po kërkon të arrijë pavarësi më të madhe në hapësirë, raporton Deutsche Welle.
ESA miratoi gjithashtu një plan për të forcuar bashkëpunimin në mbrojtje dhe prezantoi plane për misionet shkencore hapësinore në një takim të këshillit ministror në Bremen. 23 shtetet anëtare të ESA-s premtuan 5 miliardë euro më shumë sesa në buxhetin e vitit 2022, një total që përfaqëson pothuajse të gjithë shumën prej 22.2 miliardë eurosh (25.7 miliardë dollarë) që ka kërkuar agjencia.
“Asgjë e tillë nuk ka ndodhur më parë, shuma e fondeve të mbledhura flet shumë – është një shenjë besimi në Agjenci”, tha Drejtori i Përgjithshëm Josef Aschbacher në takim.
Në qendër të diskutimeve në Bremen ishte programi Evropian i Rezistencës nga Hapësira, i cili mbulon vëzhgimin e Tokës, navigimin dhe telekomunikacionin. Programi, me një buxhet të vlerësuar prej 1.35 miliardë eurosh, ka qëllime si civile ashtu edhe ushtarake. “Mbrojtja është gjithmonë një çështje e sovranitetit kombëtar”, tha Aschbacher. “Por përdorimi dhe shkëmbimi i përbashkët i aseteve ka edhe një dimension evropian.”
Një shembull është “rritja e numrit të vëzhgimeve dhe imazheve satelitore për qëllime inteligjence dhe mbikëqyrjeje”, shtoi ai.
Nëse SHBA-ja dhe Kina vazhdojnë të ndërtojnë konstelacione të mëdha satelitore dhe Evropa nuk bën asgjë, Aschbacher ka frikë se “e njëjta gjë do të ndodhë përsëri siç ndodhi me Starlink – një kompani amerikane do të dominojë, duke kërcënuar kompanitë evropiane dhe pozicionin tonë”.
Gjermania kontribuoi më shumë në buxhet, me më shumë se pesë miliardë euro, e ndjekur nga Franca me 3.7 miliardë euro.
Industria ka ndryshuar ndjeshëm vitet e fundit, pasi SpaceX i Elon Musk ka filluar të dominojë nisjet hapësinore. Evropa humbi mënyrën e saj të pavarur të nisjes së misioneve të saj në hapësirë pasi Rusia tërhoqi raketat e saj pas pushtimit të Ukrainës në vitin 2022.
Pas disa vonesave, raketa e re evropiane Ariane 6 u lançua më në fund vitin e kaluar. Megjithatë, ndryshe nga mjeti i lëshimit Falcon 9 i SpaceX, ajo nuk është e ripërdorshme. ESA planifikon t’ia japë me kontratë zhvillimin e raketës së parë të ripërdorshme të kontinentit kompanive private dhe ka shpallur një listë të shkurtër kandidatësh të mundshëm.
Në Bremen, programi European Launcher Challenge mori më shumë se 900 milionë euro në kontribute – dy herë më shumë se sa ishte propozuar fillimisht, tha Aschbacher. Rritja e fondeve për ESA-n vjen në një kohë kur agjencia hapësinore amerikane NASA po përballet me shkurtime të mëdha buxhetore nën Presidentin Donald Trump. Megjithatë, ESA tha këtë javë se NASA kishte konfirmuar se do të kontribuonte për roverin evropian të Marsit, Rosalind Franklin. Misioni është planifikuar për vitin 2028 dhe përfshin shpime në sipërfaqen e Marsit në kërkim të shenjave të jetës jashtëtokësore.
Ndër projektet shkencore të propozuara nga ESA për të ardhmen, por që ende nuk janë miratuar, është observatori i parë me lazer në hapësirë, i projektuar për të studiuar valët gravitacionale, valëzimet në hapësirë-kohë të parashikuara për herë të parë nga Albert Ajnshtajni.
Projekti i dytë është teleskopi me rreze X NewAthena, i cili do të studiojë fenomenet ekstreme në hapësirë, siç janë vrimat e zeza supermasive. Ekziston gjithashtu një plan për të dërguar një anije kozmike në hënën e Saturnit, Enceladus, për të cilën shkencëtarët dyshojnë se mund të ketë një oqean të lëngshëm nën koren e saj të akullt, duke mbështetur potencialisht jetën.
ESA gjithashtu ka një propozim të përbashkët me Japoninë për të dërguar një anije kozmike të quajtur Ramses, e cila do të studionte asteroidin Apophis, i cili do të fluturojë pranë Tokës në vitin 2029, me shpresën për të mësuar më shumë rreth asaj se si të mbrohemi nga shkëmbinjtë e rrezikshëm hapësinorë në të ardhmen.
ESA njoftoi gjithashtu të enjten se astronautët e parë evropianë që do të marrin pjesë në programin Artemis të NASA-s, i cili do të kthejë njerëzit në Hënë, do të jenë nga Gjermania, Franca dhe Italia. “Sot mund të njoftoj se fluturimi i parë do t’i caktohet një astronauti gjerman”, tha Aschbacher në margjinat e takimit.
Misioni i parë me ekuipazh i programit për të udhëtuar drejt hënës, por jo për të ulur në sipërfaqen e saj, është planifikuar të niset në gjysmën e parë të vitit të ardhshëm. Astronauti francez Thomas Pesquet, një nga kandidatët kryesorë të vendit të tij, tha se “kjo nuk është konfirmuar kurrë zyrtarisht më parë, kështu që kjo është pozitive”.
“Kjo do të thotë që Evropa ka vendin e saj në këtë aventurë”, shtoi ai.
The post Vitin tjetër, evropianët do të shkojnë në Hënë appeared first on Alsat.