Katastrofa ndodhi më 26 prill 1986, kur një test rutinë sigurie i reaktorit 4 të Çernobilit u shndërrua në aksidentin më të keq bërthamor në botë, i shkaktuar nga gabime në projektim dhe operacion.
Për të zbutur helmimin nga rrezatimi, u krijua një “zonë përjashtimi” prej 30 km, duke i mbajtur njerëzit larg rrezikut. Pavarësisht rrezikut, disa studiues kanë kryer studime se si rrezatimi ndikon në mjedisin përreth. Për shembull, në vitin 1997, mikologia ukrainase Nelly Zhdanova zbuloi myk të zi që kolonizonte rrënojat shumë radioaktive të centralit bërthamor të Çernobilit, duke u rritur në mure, tavane dhe madje edhe brenda ndërtesës së reaktorit.
Hulumtimet kanë treguar se kërpudhat tërhiqen nga rrezatimi jonizues. Ky zbulim i jashtëzakonshëm se jeta mund të lulëzojë dhe të rritet në prani të rrezatimit ka sfiduar idetë e vendosura në lidhje me qëndrueshmërinë e jetës, dhe gjithashtu ka paraqitur potencialin për përdorimin e kësaj myku në aplikime të tilla si pastrimi i vendeve radioaktive dhe mbrojtja e astronautëve nga rrezatimi kozmik në hapësirë.
Rrezatimi jonizues, i cili zakonisht shkatërron ADN-në dhe qelizat, duket se është një lëndë ushqyese për këto kërpudha rezistente. Sekreti, me sa duket, është melanina. I njëjti pigment që u jep njerëzve nuanca të ndryshme të lëkurës dhe mbron nga rrezet UV gjendet në muret qelizore të këtyre kërpudhave të Çernobilit.
Teoritë fillestare sugjeronin se melanina mbronte mykun e zi, por një studim i vitit 2007 nga një shkencëtar bërthamor bëri një zbulim të rëndësishëm. Kërpudhat e melanizuara u rritën 10% më shpejt kur u ekspozuan ndaj ceziumit radioaktiv, duke treguar se ato po e përdornin në mënyrë aktive rrezatimin për energji metabolike. Ky proces quhet radiosintezë.
“Energjia e rrezatimit jonizues është rreth një milion herë më e madhe se energjia e dritës së bardhë, e cila përdoret në fotosintezë. Pra, nevojitet një konvertues energjie mjaft i fuqishëm, dhe kjo është ajo që mendojmë se melanina mund të bëjë, të konvertojë rrezatimin jonizues në nivele energjie të përdorshme”, tha për BBC-në shkencëtarja bërthamore Yekaterina Dadachova.
Hulumtime të mëtejshme kanë treguar se jo të gjitha kërpudhat e melanizuara shfaqin këtë sjellje, dhe një studim madje nuk gjeti ndonjë ndryshim në rritjen e kërpudhave të testuara kur ekspozoheshin ndaj rrezatimit.
Komuniteti shkencor ndërkombëtar i intriguar dërgoi mostra të Cladosporium sphaerospermum, të njëjtit lloj të gjetur në Çernobil, në Stacionin Ndërkombëtar Hapësinor (ISS).
Ajo që ndodhi më pas e forcoi potencialin kozmik të mykut. Të përballura me rrezatim intensiv kozmik, kërpudhat lulëzuan, duke treguar një shkallë rritjeje 1.21 herë më të lartë se mostrat e kontrollit në Tokë.
Është interesante se eksperimenti MVS demonstroi gjithashtu potencialin e myqeve si barriera mbrojtëse. Ndërsa kërpudhat rriteshin, ato mbroheshin nga një sasi e konsiderueshme rrezatimi krahasuar me zonat e kontrollit.
Nga këto eksperimente, ekspertët sugjerojnë se përfitimet radiombrojtëse të vëzhguara të mykut mund të mos jenë vetëm për shkak të melaninës, por ndoshta edhe të përbërësve të tjerë biologjikë, siç është uji.
Rrezet kozmike galaktike, një stuhi protonesh të ngarkuara që lëvizin me shpejtësi nga yjet që shpërthejnë, përbëjnë “rrezikun më të madh” për astronautët që nisin një udhëtim përtej atmosferës mbrojtëse të Tokës.
Zgjidhjet standarde të mbrojtjes, të tilla si metalet e rënda, janë të shtrenjta dhe të vështira për t’u lëshuar në hapësirë. Megjithatë, kjo myk i Çernobilit ofron një alternativë të thjeshtë biologjike.
Astrobiologia e NASA-s, Lynn J. Rothschild, parashikon “miko-arkitekturë”, habitate të rritura nga kërpudhat në Hënë ose Mars. Këto mure të gjalla jo vetëm që do të ishin strukturore, por do të ishin edhe mburoja vetë-rigjeneruese nga rrezatimi të rritura “në vend”, duke ulur në mënyrë drastike kostot e lëshimit.
Pasi kolonizuan një vend toksik si Çernobili, këto kërpudha përfundimisht mund të mbrojnë astronautët në të ardhmen e afërt.
The post Kërpudha e zezë e Çernobilit e shndërron rrezatimin bërthamor në energji appeared first on Alsat.